شناسه خبر: 25619
ارتباط نفت و اقتصاد
عموما تصور می شود که افزایش قیمت نفت باعث افزایش تورم و کاهش رشد اقتصادی می شود. از نظر تورمی، قیمت نفت به طور مستقیم بر قیمت کالاهای ساخته شده با فرآورده های نفتی تأثیر می گذارد. افزایش قیمت نفت می تواند عرضه کالاهای دیگر را کاهش دهد زیرا هزینه های تولید آنها را افزایش می دهد. از زمان شوک های قیمتی نفت در دهه 1970، به رابطه بین قیمت نفت و رشد تولید ناخالص داخلی جهانی بسیار توجه شده است. مشاهده های گاه به گاه نشان می دهد که تغییرات قیمت نفت در دهه های 1970 و 1980 بر رشد اقتصادی در OECD تأثیر گذاشته است.
سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) یک سازمان بین المللی است که برای ایجاد سیاست های بهتر برای زندگی بهتر تلاش می کند. هدف این سازمان این است که سیاست هایی را شکل دهد که موجب رفاه، برابری و ایجاد فرصت رفاه برای همه بشود. زمینه های اقتصادی خوبی برای این رابطه منفی وجود دارد. افزایش قیمت نفت درآمد OECD را به کشورهای اوپک منتقل کرد. کشورهای OECD در مقایسه با کشورهای اوپک تمایل به مصرف بسیار بالاتری داشتند؛ زیرا در این دوره فاقد ظرفیت نهادی برای صرف کامل درآمدهای بادآورده خود بودند. بنابراین تقاضای کل جهانی کاهش یافت و رکود اقتصادی ایجاد کرد.
نفت چه قدر برای اقتصاد مهم است؟
محصولات نفتی زیر بنای یک جامعه مدرن هستند، عمدتا انرژی مورد نیاز صنعت برق است، خانه ها را گرم می کند و سوخت خودروها و هواپیماها را برای حمل کالا و مردم در سراسر جهان تامین می کند. همچنین نفت 94 درصد از تقاضای بخش حمل و نقل را در جهان برآورده می کند.
قیمتهای بالایی که از سال 2004 تا 2014 رخ داد، موضوع تورم طرف عرضه را از سوی نفت به اقتصاد ها بازگرداند. تا جایی که عمده سیاستگذاری ها در برخی کشورها وابستگی زیادی به درآمدهای نفت و گاز دارد. نکته کلیدی در اینجا این تنها درآمد های نفتی نیست. بلکه همین نوسان قیمت ها به سادگی نشان دهنده تغییر مجدد مجموعه دارایی های کشورها در کوتاه مدت است.
صنعت نفت به سه بخش بالادست، میانی و پایین دست تقسیم می شود. بالادست شامل اکتشاف و حفاری برای یافتن نفت و استخراج آن از زمین است. فعالیتهای جریان میانی شامل حمل و نقل و ذخیره سازی است، در حالی که فعالیت های پایین دستی با تصفیه و بازاریابی محصول نهایی سروکار دارد .
ایالات متحده، عربستان سعودی و روسیه بزرگترین تولیدکنندگان نفت جهان هستند. این سه کشور تقریباً 40 میلیون بشکه نفت در روز در سال 2020 تولید کردند. این میزان، 43 درصد از کل تولید جهان است. بر اساس تحقیقات بازار IBISWorld، یک شرکت پیشرو در زمینه اطلاعات تجاری میگوید مجموع درآمدهای بخش حفاری نفت و گاز در سال 2021 به حدود 2.1 تریلیون دلار رسیده است.
رابطه صنعت نفت و اقتصاد ایران:
نفت پس از کشف در ایران، در اختیار شرکتهای خارجی قرار گرفت و به نوعی تا قبل از انقلاب57 درایران به عنوان یک بنگاه اقتصادی شناخته میشد. حتی پس از دولتی شدن یا ملی شدن نفت در اواخر دهه20 شمسی؛ این شرکت مدتی بعد دوباره برای استخراج نفت دست ست به دامان شرکت های خصوصی خارجی شد؛ دوباره ماهیت بازاری اقتصاد به خود گرفت. این صنعت درست مانند یک بنگاه اقتصادی درآغاز سال میلادی با دولت ایران قراردادی به ثبت میرساند مبنی بر پرداخت میزان مشخصی در همان سال، سپس هرگونه درآمد اضافی یا کسری درآمد به خود شرکت نفت اصابت میکرد. با توجه به قیمت بالای نفت در دهه40 و50 با اینکه پول هنگفتی نسیب دولت میشد درآمدهای بسیار بالایی نیز برای شرکت نفت ایران باقی می ماند. درآن سال ها منوچهر اقبال، معمار شرکت نفت مدرن در ایران با این درآمد های اضافی شروع به ایجاد مراکز تفریحی، گردشگری و ایجاد خانه های سازمانی برای کارکنان این شرکت کرد.
با اینحال درآمدهای اضافی نفتی نیز به نوعی در جامعه به گردش در می آمدند. بعد از انقلاب با دستور شورای انقلاب، شرکت نفت از حالت سابق خود خارج شد و تمام درآمد های خود را به دولت تحویل میداد و بعد ها صندوق هایی مبنی بر تقسیم درآمدها میان دولت و این شرکت ایجاد شد. اما برخی کارشناسان اقتصادی امروزه آن اقدامات رفاهی و خدماتی را بزرگ تر کردن بیش از اندازه یک شرکت دولتی میدانند و برخی دیگر این ریخت و پاش ها برای کارکنان صنعت نفت را به بهانه بنگاه اقتصادی بودن این شرکت توجیه میکنند. با این وجود آن خدمات رفاهی برای کارکنان صنعت نفت همچنان پا برجاست.
ارسال نظر